Oznaczenie TP na fakturach – zasady

Od 01.10.2020 nastąpiły istotne zmiany w zakresie deklaracji VAT-7 oraz JPK. Czynni podatnicy VAT od ww. okresu zobowiązani będą przekazywać deklaracje do urzędu  skarbowego w nowej formie, tj. połączonych deklaracji VAT-7 oraz JPK w tzw. nowym  JPK_VAT: JPK_V7M i JPK_V7K. Od wspomnianej daty pojawił się dodatkowy obowiązek nałożony na wystawców faktur  sprzedażowych. Wśród zmian, które dotkną wszystkich przedsiębiorców jest konieczność  dodawania na fakturach oznaczeń identyfikujących sprzedawane towary i usługi oraz  rejestrowania stosowanych procedur. Wśród szeregu oznaczeń i procedur na szczególne uwzględnienie zasługuje oznaczenie  procedury TP. Właściwe zastosowanie kodu TP wymaga znajomości powiązań podmiotów gospodarczych. Należy tutaj mieć na uwadze, że w Polsce mamy podmioty powiązane na  gruncie dwóch regulacji podatkowych – VAT i podatków dochodowych. Jeśli chodzi o  oznaczenie TP, to zastosowanie znajdą powiązania na gruncie podatków dochodowych. Spójrzmy zatem na regulacje cen transferowych (bo właśnie tam mamy wyjaśnienie podmiotu powiązanego), czyli na art. 11a ustawy CIT albo tożsamą definicję zawartą w art. 23m PIT: Gdy mówimy o podmiotach powiązanych – oznacza to:

• podmioty, z których jeden podmiot wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot lub
• podmioty, na które wywiera znaczący wpływ:
  • ten sam inny podmiot lub
  • małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot, lub
• spółkę niemającą osobowości prawnej i jej wspólników, lub
• podatnika i jego zagraniczny zakład; tylko CIT: a w przypadku podatkowej grupy kapitałowej -spółkę kapitałową wchodzącą w jej skład i jej zagraniczny zakład;

Kluczowe znaczenie mają zatem powiązania kapitałowe, osobowe, a w tym powiązania  osobowe funkcyjne i rodzinne. Czytając w/w definicje w oczy rzuca się powtarzające się sformułowanie „znaczący wpływ”.  Ustawodawca tak sformułował definicję tego zwrotu: Przez wywieranie znaczącego wpływu, rozumie się:

• posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25%
  • udziałów w kapitale lub
  • praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub
  • udziałów lub praw do udziału w zyskach lub majątku lub ich ekspektatywy, w tym jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych, lub
• faktyczną zdolność osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, lub
• pozostawanie w związku małżeńskim albo występowanie pokrewieństwa lub powinowactwa do drugiego stopnia.

O ile określenie powiązania kapitałowego (co najmniej 25% udziałów, prawa głosu) oraz ustalenie powiązań rodzinnych (pkt 3 powyżej) nie powinny stwarzać większych kłopotów, o  tyle pkt 2 powyżej budzi wiele kontrowersji. Faktyczna zdolność osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości  prawnej – to postanowienie daje organom pole do popisu interpretacyjnego albowiem stanowi  pole do zastosowania uznaniowości. Na przykładzie – zadajmy sobie pytanie, czy pracownik jest podmiotem powiązanym? Z jednej strony mamy stosunek pracy, a zatem relacje w której pracownik zobowiązuje się świadczyć na rzecz pracodawcy pracę w miejscu i czasie przez niego określonym i pod jego kierownictwem, a pracodawca zobowiązuje się do zapłaty odpowiedniego wynagrodzenia. Z drugiej strony – wykonywanie pracy pod kierownictwem nie wyklucza wcale faktycznej  zdolności tej osoby do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji. Co więcej – definicja wskazuje, że nie chodzi o fakt podejmowania kluczowych decyzji, a wystarczy sama „zdolność” do podejmowania kluczowych decyzji. Czy zatem każdy pracownik będzie podmiotem powiązanym? Nie. Jednak (przykładowo) pracownik który pełni funkcje kluczowe w spółce i posiada wspomnianą zdolność do podejmowania kluczowych decyzji – będzie podmiotem powiązanym. Jeśli dodatkowo taki pracownik prowadzi własną działalność gospodarczą i wystawia nam faktury – należy dodać do faktury oznaczenie „TP”. Zachęcam przedsiębiorców do zweryfikowania swoich powiązań w kontekście oznaczeń TP albowiem obowiązek ten istnieje niezależnie od wartości transakcji. Konieczne jest zatem sprawdzenie wszystkich powiązań, a nie tylko tych które finansowo wydają się istotne ze względu na dokumentację cen transferowych. Autor: Michał Piechocki