Co to są i jak działają raje podatkowe?

Raje podatkowe to metoda na optymalizację podatków. Choć kontrowersyjna, nie jest nielegalna i często stosowana przez polskich oraz zagranicznych przedsiębiorców. Jednocześnie jednak raje podatkowe znajdują się pod stałą obserwacją Ministerstwa Finansów, które skutecznie próbuje uregulować, a także utrudnić zmniejszanie zobowiązań podatkowych w danych krajach. Z dniem 1 stycznia 2021 roku w życie weszły nowe przepisy, zwiększające kontrolę nad podatnikami dokonującymi transakcje z oazami podatkowymi oraz wprowadzające zmiany w zakresie cen transferowych. Polityka cen transferowych została w Polsce zaostrzona.

Raje podatkowe – co to jest?

Co to są raje podatkowe i jakie kraje znajdują się na tej liście w 2021 roku? Raje podatkowe to państwa oraz terytoria, których przepisy daje szansę osobom fizycznym i prawnym uniknięcia opodatkowania w kraju pochodzenia lub przynajmniej obniżenia go. Działający w ten sposób system prawny daje więc zagranicznym podatnikom wiele korzyści. Jednocześnie jednak oazy podatkowe uważane są za niewspółpracujące z innymi państwami. Międzynarodowa Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju uznaje takie działania za celowe kształtowanie prawa wbrew obowiązującym standardom. Jakkolwiek jednak to, jak działają raje podatkowe, jest opłacalne dla samych podatników.

Najpopularniejsze raje podatkowe

Polskie prawo określa raje podatkowe jako kraje i terytoria stosujące szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. W Rozporządzeniu Ministra Finansów z 28 marca 2019 r. w oficjalnym wykazie znalazły się:

1. Księstwo Andory;
2. Anguilla – Terytorium Zamorskie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej;
3. Antigua i Barbuda;
4. Sint-Maarten, Curaçao – kraje wchodzące w skład Królestwa Niderlandów;
5. Królestwo Bahrajnu;
6. Brytyjskie Wyspy Dziewicze – Terytorium Zamorskie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej;
7. Wyspy Cooka – Samorządne Terytorium Stowarzyszone z Nową Zelandią;
8. Wspólnota Dominiki;
9. Grenada;
10. Sark – Terytorium Zależne Korony Brytyjskiej;
11. Hongkong – Specjalny Region Administracyjny Chińskiej Republiki Ludowej;
12. Republika Liberii;
13. Makau – Specjalny Region Administracyjny Chińskiej Republiki Ludowej;
14. Republika Malediwów;
15. Republika Wysp Marshalla;
16. Republika Mauritiusu;
17. Księstwo Monako;
18. Republika Nauru;
19. Niue – Samorządne Terytorium Stowarzyszone z Nową Zelandią;
20. Republika Panamy;
21. Niezależne Państwo Samoa;
22. Republika Seszeli;
23. Saint Lucia;
24. Królestwo Tonga;
25. Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych – Terytorium Nieinkorporowane Stanów Zjednoczonych;
26. Republika Vanuatu.

Jako najpopularniejsze raje podatkowe wskazywane są jednak najczęściej Hong Kong, Monako, czy Belize. Ponadto obowiązujące jest także obwieszczenie Ministra Finansów z 7 lipca 2020 r. zawierające unijną listę rajów podatkowych, na której znalazły się następujące kraje: Republika Fidżi, Guam, Kajmany, Republika Palau, Sułtanat Omanu, Republika Trynidadu i Tobago oraz Samoa Amerykańskie. Poza siedmioma jurysdykcjami uwzględnione zostały: Panama, Samoa, Seszele, Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych i Vanuatu.

Zmiany prawne w 2021 r. dla podatników współpracujących z rajami podatkowymi

Z dniem 1 stycznia 2021 r. w życie weszły zmiany w ustawie dotyczącej cen transferowych, które nakładają dodatkowe obowiązki na podatników. Według obecnie obowiązujących przepisów:

• Określony został próg udokumentowania dla transakcji kontrolowanych związanych z podmiotami z rajów podatkowych na wysokość 100 000 zł – niezależnie od rodzaju transakcji. Oznacza to, że również i transakcje przychodowe muszą zostać udokumentowane, co może przysporzyć wiele problemów przedsiębiorcom.
• Rozszerzony został obowiązek dokumentowania transakcji ze spółkami z rajów podatkowych o te, których rzeczywisty właściciel (beneficial owner) ma tam miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd oraz wartość tej transakcji za rok podatkowy, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi — za rok obrotowy, przekracza 500 000 zł. Ponadto wprowadzono domniemanie, które zakłada ten fakt w przypadku rozliczeń z podmiotami z oaz podatkowych.
• Nałożony został obowiązek składania dodatkowego elementu dokumentacji cen transferowych dla transakcji z podmiotami z rajów podatkowych w postaci uzasadnienia gospodarczego. Ma ono zawierać okoliczności transakcji oraz opis spodziewanych korzyści z niej wynikających, w tym również podatkowych (benefit test). Przy czym korzyść ekonomiczną trzeba rozumieć jak najszerzej, badając każdorazowo czy podmiot powiązany działający racjonalnie ekonomicznie, zdecydowałby się na daną transakcję.

Elementy dokumentacji cen transferowych będą musiały być bardziej szczegółowe i zawierać wiele informacji, np. dotyczących rzeczywistego właściciela oraz jego lokalizacji.

Jak wykonać nowe obowiązki sprawozdawcze po stronie podatnika?

Nowe regulacje w zakresie cen transferowych są wyzwaniem dla polskich podatników tak pod względem weryfikacji kontrahentów, jak i sporządzenia prawidłowej dokumentacji dla transakcji. Praktycznie dla każdej z transakcji o wartości rocznej ponad 500 000 zł istnieje konieczność weryfikacji czy kontrahent w dalszej kolejności nie dokonuje rozliczeń z podmiotami z rajów podatkowych albo, czy rzeczywisty właściciel jest w raju podatkowym. Jak dochować należytej staranności w sporządzeniu dokumentacji cen transferowych? Aby prawidłowo zweryfikować kontrahentów i nie narazić się zakłócenia w relacjach biznesowych z nimi i w płynności działań operacyjnych można, np.:

• przygotować zapisy w umowach z umożliwiające pozyskanie informacji niezbędnych do weryfikacji,
• dodać odpowiednie zapisy w polityce cen transferowych lub innych dokumentach wewnętrznych odnoszących się do postępowania w sytuacji realizowania przez kontrahenta transakcji z podmiotem z tzw. rajów podatkowych,
• zebrać stosowne oświadczenia od kontrahentów,
• opracować własne procedury weryfikacji kontrahentów pod względem rozliczeń z podmiotami z tzw. rajów podatkowych.

W stosunku do podmiotów powiązanych dochowanie należytej staranności wymaga także weryfikacji informacji otrzymanych od tego podmiotu. Można tu skorzystać między innymi z następujących źródeł:

• informacji CbC,
• dokumentacji cen transferowych,
• struktury właścicielskiej,
• sprawozdania finansowego z raportem i opinią biegłego rewidenta,
• opinii przedstawiciela zawodu zaufania publicznego,
• Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych w przypadku identyfikacji rzeczywistego właściciela polskiego podmiotu,
• rejestrów handlowych.

Warto podkreślić, że przepisy Ustawy o CIT nie określają, czy dla ustalenia wartości progowej badanej transakcji liczy się kwota netto, czy brutto. Przez analogię do pozostałych przepisów należy jednak przyjąć jako próg istotności, jeśli chodzi o ceny transferowe, kwotę netto.

Podsumowanie

Ceny transferowe stanowią dla przedsiębiorców nie lada wyzwanie. Nowo wprowadzone prawo wymaga jeszcze więcej dokumentów i pozyskiwania szczegółowych informacji. Dlatego też w przypadku dokonywania rozliczeń podatków związanych z rajami podatkowymi, warto skorzystać z profesjonalnego doradztwa finansowego. Pozwoli Ci to na dopełnienie wszystkich przepisów oraz skuteczne prowadzenie dokumentacji cen transferowych. Spółka BEMITE oferuje specjalistyczną, kompleksową obsługę w tej dziedzinie. Skontaktuj się z nami, a z pewnością pomożemy Ci w znalezieniu najlepszych rozwiązań.