Marża operacyjna i inne wskaźniki ekonomiczne przy cenach transferowych

Marża operacyjna i inne wskaźniki ekonomiczne przy cenach transferowych to jeden z elementów służących do ich dokumentacji. Wybór właściwego wskaźnika poprzedza analiza funkcjonalna dla danej transakcji. Podyktowany jest on profilem działalności danego podmiotu –  producent będzie miał inne wskaźniki niż sprzedawca lub usługodawca. W artykule przedstawimy wskaźniki ekonomiczne stosowane do dokumentacji cen transferowych, takie jak marża netto ze sprzedaży oraz narzut netto ze sprzedaży.

Wskaźniki ekonomiczne przy składaniu formularzy TPR

Przedsiębiorca składający informację o cenach transferowych, który zawierał transakcje kontrolowane niekorzystające ze zwolnienia z obowiązku sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych, musi wskazać podstawowe informacje finansowe o swojej rentowności. Odpowiednie do tego celu wskaźniki finansowe muszą być skalkulowane na podstawie danych z zatwierdzonego sprawozdania finansowego. Ich katalog jest określony w rozporządzeniu w sprawie informacji o cenach transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. Są to:

• marża operacyjna,
• marża zysku brutto,
• rentowność aktywów,
• rentowność kapitału własnego.

Zgodnie z rozporządzeniem, wartości te nie dotyczą banków, zakładów ubezpieczeń ani zakładów reasekuracji.

W przypadku dwóch pierwszych wskaźników ekonomicznych sposób ich wyliczania jest inny dla wariantów porównawczego i kalkulacyjnego rachunku zysków i strat:

• marżę operacyjną dla cen transferowych w wariancie porównawczym liczy się wg wzoru:

Zysk (strata) z działalności operacyjnej x 100% / Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi — zmiana stanu produktów — Koszt wytworzenia świadczeń na potrzeby własne + Pozostałe przychody operacyjne;

• marżę operacyjną dla cen transferowych w wariancie kalkulacyjnym liczy się wg wzoru:

Zysk (strata) z działalności operacyjnej x 100% / Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów + Pozostałe przychody operacyjne;

• marżę zysku brutto dla wariantu porównawczego liczy się wg wzoru:

Zysk (strata) brutto x 100% / Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi — zmiana stanu produktów — Koszt wytworzenia świadczeń na potrzeby własne + Pozostałe przychody operacyjne + Przychody finansowe; 

• marżę zysku brutto dla wariantu kalkulacyjnego wg wzoru:

Zysk (strata) brutto x 100% / Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów + Pozostałe przychody operacyjne + Przychody finansowe.

Dla obu wskaźników rentowności formuły wyliczeń są niezależne od wariantów RZiS i przedstawiają się następująco:

• dla rentowności zysków:

Zysk (strata) netto x 100% / Aktywa razem;

• dla rentowności kapitału własnego:

Zysk (strata) netto x 100% / Kapitał (fundusz) własny.

W przypadku, gdy firmy nie dysponują wymienionymi wyżej danymi na potrzeby dokumentacji cen transferowych, należy zastosować formuły najbardziej zbliżone. Oblicza się je w oparciu o odpowiadające kategorie sprawozdania finansowego sporządzonego zgodnie z międzynarodowymi standardami sprawozdawczości finansowej (MSSF).

W przypadku mikroprzedsiębiorców (zgodnie z definicją wynikającą z ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości) należy podać następujące wskaźniki: rentowność aktywów i rentowność kapitalu własnego. Podmioty uznawane za jednostki małe muszą z kolei podać wartość marży operacyjnej, marży zysku brutto, rentowności aktywów oraz rentowności kapitału własnego. Wzory, które należy stosować, aby obliczyć marżę dla cen transferowych i pozostałe wskaźniki w przypadku tych podmiotów, również są określone w rozporządzeniu.

Marża operacyjna i inne podstawowe wskaźniki ekonomiczne dla cen transferowych

Podstawowe wskaźniki ekonomiczne dla cen transferowych obejmują te wynikające z przepisów o rachunkowości i oparte o standardy międzynarodowe. Poniżej przedstawiamy osiem z nich, które wymienione są w publikacji Metody podejmowania decyzji finansowych M. Sierpińska, T. Jachna wydanej przez Wydawnictwo Naukowe PWN w 2008 roku.

1. Marża netto ze sprzedaży – pozwalająca ocenić marżę stosowaną w transakcjach między podmiotami powiązanymi dla dystrybutorów, producentów i agentów handlowych w odniesieniu do ceny sprzedaży.


2. Narzut netto ze sprzedaży – pozwalający ocenić narzut stosowany w transakcjach między podmiotami powiązanymi dla dystrybutorów i agentów handlowych w odniesieniu do ceny zakupu.


3. Marża operacyjna [marża EBIT] – dzięki której można ocenić marżę osiąganą na działalności operacyjnej w transakcjach między podmiotami powiązanymi dla wszystkich typów podmiotów – w relacji do przychodów.


4. Narzut operacyjny [narzut EBIT] – dzięki któremu można ocenić narzut osiągany na działalności operacyjnej w transakcjach między podmiotami powiązanymi dla wszystkich typów podmiotów – w relacji do kosztów działalności operacyjnej.


5. Rentowność sprzedaży (ROS) – tu uzyskany wynik informuje o tym, w jakim stopniu dana sprzedaż jest opłacalna, czyli ile podmiot powiązany zyskuje na jednym złotym osiągniętego przychodu ze sprzedaży (marża zysku netto).


6. Rentowność kapitału własnego (ROE) – jest źródłem wiedzy na temat tego, ile wypracowanego zysku przypada na każdą jednostkę kapitału własnego, jaki został zaangażowany przez właścicieli. Wartość ta wynika ze stosunku zysku netto przedsiębiorstwa do posiadanych przez nie kapitałów własnych. Zgodnie z definicją kapitałów własnych — jest to wartość majątku przedsiębiorstwa, który został wniesiony przez właścicieli (udziałowców lub akcjonariuszy) oraz wypracowany podczas bieżącej działalności jednostki.


7. Rentowność aktywów (ROA) – informuje o wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę źródeł finansowania zaangażowanych w aktywach przedsiębiorstwa. ROA określa stopę zwrotu z tych aktywów.


8. Wskaźnik poziomu zadłużenia – określa, w jakim stopniu majątek przedsiębiorstwa jest finansowany kapitałami obcymi. Zbyt wysoki wskaźnik świadczy o dużym ryzyku finansowym, informując jednocześnie, że przedsiębiorstwo może utracić zdolność do zwrotu długów. Zgodnie z zasadą złotej reguły finansowania wskaźnik ten powinien kształtować się na poziomie 50%. Jest to wskaźnik istotny dla podmiotów powiązanych i cen transferowych ze względu na konieczność oceny niezależności finansowej (poza zależnością kapitałową, czy osobową).

Wskaźniki ekonomiczne przy cenach transferowych – podsumowanie

Właściwy dobór wskaźników ekonomicznych, takich jak marża operacyjna czy narzut EBIT, jest niezwykle istotny zarówno przy dokumentacji, jak i przygotowywaniu na przyszłość polityki cen transferowych przedsiębiorstwa. Pozwala na prawidłowe przedstawienie i udokumentowanie transakcji między podmiotami powiązanymi niezależnie od metody ustalania cen transferowych. Z tego względu bardzo ważne jest, by orientować się w obowiązujących przepisach dotyczących odpowiednich wskaźników finansowych.

Jeśli potrzebują Państwo profesjonalnego wsparcia w przygotowaniu dokumentacji cen transferowych, zapraszamy do kontaktu. Współpraca z doświadczonym specjalistą ds. cen transferowych to najlepszy sposób, by uniknąć konsekwencji wynikających z niedopełnienia obowiązków w tym zakresie.