Ceny transferowe – jak się przygotować do kontroli podatkowej?

Już od kilku lat widzimy, że organy podatkowe coraz bardziej interesują się cenami transferowymi. Świadczą o tym nie tylko zmieniające się przepisy, zaostrzane regulacje czy wzmożona aktywność Forum Cen Transferowych, ale przede wszystkim zwiększona liczba kontroli (w tym tych, które kończą się tzw. domiarem podatkowym i nałożeniem sankcji). Przed rokiem 2019 liczba kontroli wynosiła zaledwie kilkanaście rocznie, a od tego czasu znacznie się zwiększyła (240 w 2019, 351 w 2020, 363 w 2021 i 366 w 2022 roku). Takie wzrosty wyraźnie sygnalizują, że organy podatkowe traktują priorytetowo temat cen transferowych – tym samym należy być przygotowanym do ewentualnej kontroli. Poniżej przedstawiamy, jak to można właściwie zrobić.

Ceny transferowe – co obejmuje kontrola podatkowa?

W przypadku kontroli podatkowej podmiotów realizujących transakcje z podmiotami powiązanymi organy podatkowe skupiają się przede wszystkim na zbadaniu, czy cena transferowa została ustalona zgodnie z zasadą arm’s lenght, czyli na warunkach rynkowych. Tym samym kontroli podlega kwota doszacowania dodatkowego dochodu w CIT przez organy podatkowe. Jakie transakcje są z kolei najczęściej brane „pod lupę”? Zgodnie z danymi Ministerstwa Finansów na koniec 2022 roku kontrole i postępowania najczęściej dotyczyły takich transakcji jak:

  • korzystanie z wartości niematerialnych i prawnych,
  • udostępnianie wartości niematerialnych i prawnych,
  • sprzedaż towarów,
  • zakup towarów,
  • sprzedaż usług,
  • zakup usług,
  • udostępnianie finansowania,
  • korzystanie z finansowania,
  • restrukturyzacje.

Co istotne, organy podatkowe mogą sprawdzić rozliczenia transakcji z podmiotami powiązanymi do 5 lat wstecz.

Jak organy podatkowe typują do kontroli?

Organy podatkowe nie typują podmiotów do kontroli na zasadzie przypadku czy dowolności. Wybierają je bardzo skrupulatnie, biorąc pod uwagę np. profil funkcjonalny podmiotu, kategorię transakcji (licencje, usługi niematerialne, dofinansowania, pożyczki) czy fakt poniesienia straty finansowej. Praktyka pokazuje również, że organy podatkowe najczęściej kontrolują transakcje realizowane w ramach głównej działalności podatnika.

 

Uwagi organu podatkowego nie przyciągnie więc duża liczba realizowanych transakcji, ale np. niska rentowność podmiotu osiągnięta na realizacji danej transakcji, gdy taka sama była powtarzana w latach wcześniejszych, a rezultaty były odmienne. Rozbieżności w osiąganych dochodach rok do roku, dokonywanie korekt cen transferowych o istotnej wartości, wykazanie sprzecznych dla swojej branży wskaźników EBIT (Earnings Before Feducting Interest and Taxes) – takie sytuacje również znajdą się „pod lupą”. 

 

Powyżej wymienione sytuacje i niedokładności organ podatkowy zauważy już w wypełnionym przez podatnika formularzu TPR-C –  dostarczana ilość danych jest wystarczająca, by zaalarmować urzędników.

Jak przebiega kontrola cen transferowych?

W trakcie kontroli cen transferowych (która stanowi część kontroli podatkowej w zakresie CIT) organ bada przede wszystkim, czy podatnik:

 

  1.  dokonywał transakcji z podmiotami powiązanymi w ciągu wybranego okresu,
  2. sporządził dokumentację cen transferowych (local lub master file) zawierającą wszystkie wymagane przez przepisy prawne elementy,
  3. ustalił cenę transferową na warunkach rynkowych,
  4. pozyskał w ramach swojej działalności w grupie podmiotów powiązanych zysk porównywalny z innymi podmiotami funkcjonującymi na rynku.

Istotne znaczenie ma to, że organy podatkowe nie przeprowadzają kontroli w bierny sposób (opierając się na przygotowanej dokumentacji), ale ustalają stan faktyczny i przebieg transakcji, a następnie sporządzają własne analizy porównawcze, by zbadać rynkowość ceny transferowej. Wszystkie te działania realizują już zwykle zdalnie (dokumenty przekazuje się online), co jest dużym ułatwieniem zarówno dla urzędników, jak i dla podatników.

Co więcej, w sytuacji wątpliwości powołują się nie tylko na polskie regulacje (ustawa o CIT, odpowiednie rozporządzenia), ale również interpretacje ogólne i indywidualne, wyroki sądów w zakresie cen transferowych czy wytyczne OECD. Tym samym kontrole podatkowe wchodzą na coraz wyższy poziom – nie tylko więc ewentualne sankcje, o których pisaliśmy w tym artykule, ale również jakość kontroli powodują, że warto się do niej przygotować.

Przygotowanie do kontroli podatkowej – jak to zrobić?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami podatnik ma tylko 7 dni na przedstawienie organom podatkowym dokumentacji cen transferowych, gdy pojawi się takie żądanie. Każdy się na pewno zgodzi, że w przypadku cen transferowych tydzień to zdecydowanie za mało na jej opracowanie czy wykonanie „działań naprawczych” – dlatego warto się odpowiednio przygotować, by kontrola w żaden sposób nie zaskoczyła. Poniżej wymieniamy kroki, które w oparciu o nasze doświadczenie i wiedzę należy podjąć, by zminimalizować ryzyko.

 

  1. Zbadanie obowiązków sprawozdawczych

Dla podatnika najbardziej istotne jest sprawdzenie, czy dochodzi do powstania obowiązku w zakresie cen transferowych – jest to bowiem pierwszy element badany przez organy podatkowe. W tym zakresie należy sprawdzić konieczność sporządzenia lokalnej lub grupowej dokumentacji TP, a jednocześnie – możliwość skorzystania ze zwolnienia (safe harbour).

 

2. Ustalenie cen transferowych ex ante

Praktyka pokazuje, że podatnicy najczęściej ustalają cenę transferową ex post – czyli po zawarciu transakcji określają, na jakich warunkach została zawarta. W ten sposób dochodzi do sytuacji, w których uzyskany przez podatnika wynik nie odpowiada wynikom rynkowym. Jeśli już na etapie zawierania transakcji (ex ante) cena zostanie ustalona w oparciu o analizę porównawczą dla danej transakcji, ryzyko rozbieżności przy przygotowaniu dokumentacji TP znacząco się zmniejszy.

 

Pomocne w tym zakresie może być opracowanie i wdrożenie dokumentu, jakim jest polityka cen transferowych, która wskazuje zasady ustalania ceny transferowej w ramach często realizowanych transakcji i sposoby przeprowadzania analiz porównawczych. Jest to o tyle istotne, że realizowanie tych samych lub podobnych transakcji na odmiennych warunkach, również może wzbudzić zainteresowanie organów kontrolujących.

 

W przypadku z kolei rozbieżności ceny transferowej na późniejszym etapie będzie trzeba dokonać korekty lub zgromadzić dokumentację uprawniającą do operowania innymi cenami niż te obowiązujące na rynku (np. odpowiednie uzasadnienie biznesowe dla odchyleń wyników spółki od analizy porównawczej). W tym zakresie dobrym rozwiązaniem może być zawarcie z organem podatkowym tzw. porozumienia APA, w ramach którego organ akceptuje wybór i sposób stosowania metody weryfikacji ceny transferowej w relacjach podatnika i podmiotów z nim powiązanych.

 

3. Odpowiednie opracowanie dokumentacji cen transferowych

 

Ważnym krokiem w zakresie właściwego przygotowania do kontroli cen transferowych jest opracowanie dokumentacji TP w terminie, rzetelnie i zgodnie z prawem (czyli uwzględniając wszystkie wskazane w ustawie elementy). Dokumentacja każdorazowo musi wykazywać, że transakcja była realizowana na warunkach rynkowych, czyli że na zawierane transakcje i ustalanie ceny nie miały wpływu powiązania. Jednocześnie należy rozpocząć przygotowanie dokumentacji TP jak najszybciej, by dokładnie przeprowadzić analizę wszystkich transakcji z podmiotami powiązanymi.

 

4. Audyt obowiązków TP za poprzednie lata

 

Żeby uchronić się przed konsekwencjami kontroli ze strony organu podatkowego, warto zbadać, czy właściwie zrealizowano obowiązki TP nie tylko za ostatni rok podatkowy, ale także poprzednie lata. Jak już wspomnieliśmy, kontroli może podlegać 5 ostatnich lat, a organy podatkowe z chęcią sprawdzą ten nieprzedawniony okres (ponieważ mogą uzyskać dzięki temu wyższe odsetki). Dobrym pomysłem będzie więc audyt cen transferowych, który można dokonać samodzielnie lub zlecić zewnętrznej firmie. Zalecamy tę drugą opcję – ewentualne sankcje podatkowe i karno-skarbowe w przypadku cen transferowych są na tyle dotkliwe, że warto skorzystać z pomocy doświadczonego specjalisty z tego obszaru.

 

5. Aktywna współpraca z organem podatkowym

 

Kontrole podatkowe mogą się zdarzyć w każdej chwili, dlatego tak istotne jest, by członkowie zespołu byli na to przygotowani. Warto więc zrealizować im odpowiednie szkolenia w zakresie działań i komunikacji z organem. Proaktywna postawa (przedstawianie własnych dowodów, wyjaśnień itd.) są kluczowe dla obrony interesów podatnika, a bierna (lub co gorsze negatywna) postawa na pewno im nie służy.

Dobrą praktyką w ramach kontroli jest również wyznaczenie profesjonalnego pełnomocnika (może nim być specjalista ds. cen transferowych), który nie tylko będzie odpowiedzialny za komunikację z organem podatkowym (przekazywanie informacji na linii spółka-organ), ale również opracuje strategie postępowania i przygotuje właściwą, merytoryczną argumentację na potrzeby wyjaśnień.

Kontrola podatkowa – podsumowanie

Istnieje wiele sposobów, by zminimalizować ryzyko zainteresowania ze strony organów podatkowych. Zaczynając od opracowania polityki cen transferowych, przez odpowiednie i terminowe sporządzenie dokumentacji TP, na zawarciu uprzedniego porozumienia cenowego kończąc. Dobrym rozwiązaniem może być również skierowanie (w razie wątpliwości) wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej dla danej transakcji. W każdej z tych sytuacji warto jednak skorzystać ze wsparcia zapewnianego przez doświadczonego specjalistę ds. cen transferowych, który opracuje dokumentację, przeprowadzi audyt czy pomoże w razie faktycznej kontroli.

Formularz kontaktowy

    Imię i nazwisko (wymagane)

    Adres email (wymagane)

    Telefon

    Temat

    Treść wiadomości

    BEMITE Sp. z o.o.

    ul. Małkowskiego 30/1
    70-304 SZCZECIN
    Na życzenie klienta oferujemy

    Całkowicie zdalną obsługę

    DOKUMENTACJA CEN TRANSFEROWYCH

    Terminowo i rzetelnie opracowana dokumentacja cen transferowych. Dzięki prawidłowo przygotowanej dokumentacji ograniczone jest ryzyko podatkowe przedsiębiorstwa i osób nim zarządzających.

    ANALIZA PORÓWNYWALNOŚCI

    Obowiązkowy element dokumentacji cen transferowych dla transakcji usługowych, towarowych i finansowych.

    POLITYKA CEN TRANSFEROWYCH

    Właściwie opracowana polityka CT pozwala na ograniczenie ryzyka podatkowego oraz optymalizację podatkową w obszarze transakcji wewnątrzgrupowych.

    AUDYT TP

    Analiza ryzyka, konieczności sporządzenia dokumentacji cen transferowych albo poprzednio przygotowanych dokumentacji pozwala potwierdzić bezpieczeństwo przedsiębiorstwa.

    KONTROLA I WSPARCIE

    Specjalista dostępny na każdym kroku postępowania indywidualnie opiekuje się przedsiębiorstwem i nadzoruje postępowania i inne procesy w obszarze TP.

    Autor

    Certyfikowany specjalista do spraw cen transferowych, prawnik i konsultant biznesowy z wieloletnim doświadczeniem. Absolwent i stypendysta Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. W 2022 roku uzyskał stopień doktora nauk społecznych na Wydziale Ekonomii, Finansów i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego w dziedzinie ekonomia i finanse. Aktywny uczestnik licznych konferencji finansowych, ekonomicznych i podatkowych. 

    back to top Subskrybuj blog