Odpowiedzialność karna, karna skarbowa i podatkowa przy cenach transferowych

Warto mieć na uwadze, że brak dokumentacji cen transferowych naraża między innymi na sankcje przewidziane w Kodeksie karnym, Karnym skarbowym, jak i Ordynacji podatkowej. Odpowiedzialność z tytułu niedopełnienia obowiązków w zakresie cen transferowych powstaje na dwóch płaszczyznach: spółki jako podatnika oraz osób fizycznych odpowiedzialnych za dopełnienie obowiązków przez spółkę.

W świetle obowiązujących przepisów obowiązek podpisania i prawidłowego złożenia dokumentacji cen transferowych ma kierownik jednostki. Jednak wyznaczenie osoby wchodzącej w skład organu wieloosobowego do podpisywania informacji o cenach transferowych, nie zwalnia pozostałych osób wchodzących w skład tego organu z odpowiedzialności za jej niezłożenie. W praktyce zarząd podatnika w pełnym składzie odpowiada za złożenie oświadczenia oraz jego treść, a tym samym naraża się na ryzyko poniesienia negatywnych konsekwencji na podstawie obowiązujących przepisów karnych, karnych skarbowych i podatkowych. Poniżej wyjaśniamy, czym grozi brak dokumentacji cen transferowych, jej niewłaściwe sporządzenie lub niezłożenie w terminie.

Odpowiedzialność karna przy cenach transferowych

W świetle przepisów Kodeksu karnego (k.k.) sankcje za brak dokumentacji cen transferowych mogą wynikać z dwóch artykułów.

1. Art. 271 k.k., który za potwierdzenie nieprawdy w dokumentach przez członków zarządu podatnika przewiduje karę od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Jeżeli fałszywe poświadczenie było wywołane chęcią osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, kara zwiększa się od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności.

2. Art. 296 k.k mówiącego o wyrządzeniu szkody w obrocie gospodarczym. Według niego kto, będąc obowiązany do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą danego podmiotu (tu spółki) przez nadużycie udzielonych mu uprawnień, lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, doprowadza do powstania w spółce szkody majątkowej o wielkich rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat.

Nieprawidłowości w rozliczeniach najczęściej ujawniane są podczas kontroli. Często prowadzą one do wszczęcia postępowań wobec osób odpowiedzialnych, których skutkiem może być kara za brak dokumentacji cen transferowych lub nieprawidłowości w jej sporządzeniu.

Odpowiedzialność karna skarbowa przy cenach transferowych

Wprowadzony od początku 2022 roku brak obowiązku składania osobnego oświadczenia o sporządzaniu dokumentacji cen transferowych i dołączenia go do informacji (TPR-C/TPR-P), spowodował modyfikację sankcji karnych skarbowych w zakresie lokalnej dokumentacji cen transferowych i informacji o nich.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 56 c Kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.) mówiącego o niedopełnieniu obowiązków w zakresie lokalnej dokumentacji cen transferowych:

∙ kto wbrew obowiązkowi nie sporządza lokalnej dokumentacji cen transferowych albo nie dołącza do lokalnej dokumentacji cen transferowych grupowej dokumentacji cen transferowych, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Tej samej karze podlega ten, kto sporządza dokumentację, niezgodnie ze stanem rzeczywistym;

∙ kto wbrew obowiązkowi dokumentację sporządza po terminie, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.

Artykuł ten uzupełniony jest przez art. 80 e k.k.s mówiący o niedopełnieniu obowiązków w zakresie składania informacji o cenach transferowych. Zgodnie z nim:

∙ kto wbrew obowiązkowi nie składa właściwemu organowi podatkowemu informacji o cenach transferowych albo składając tę informację podaje dane niezgodne z lokalną dokumentacją cen transferowych lub ze stanem rzeczywistym, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych;

∙ kto wbrew obowiązkowi informację składa po terminie, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.

Warto wspomnieć, że w przypadku czynu mniejszej wagi możliwe jest wymierzenie kary na podstawie przepisów o wykroczeniach skarbowych. Za przypadek mniejszej wagi uznaje się taki, w którym uszczuplona lub narażona na nie należność publicznoprawna nie przekracza ustawowego progu, a sposób i okoliczności popełnienia czynu nie wskazują na rażące lekceważenie przez sprawcę porządku finansowo-prawnego lub reguł ostrożności. Za wykroczenie przewidziane są kary wyrażone kwotowo, a nie w stawkach dziennych.

Sankcje podatkowe przy cenach transferowych

Brak dopełnienia obowiązku dokumentacyjnego cen transferowych może również narazić podatnika na zapłatę dodatkowego zobowiązania podatkowego, wynikającego z art.  58 a — art. 58 e Ordynacji podatkowej. Sankcje za brak dokumentacji cen transferowych nakłada organ podatkowy, wydając decyzję określającą dochód lub stratę podatnika, która wynika z zastosowania nierynkowego poziomu cen transferowych.

Dodatkowe sankcje podatkowe mogą mieć trzy różne stawki.

1. Podstawowa to 10% od wykazanej lub zawyżonej straty na skutek stosowania nieprawidłowych cen transferowych. Konieczne jest też zapłacenie podatku oraz należnych odsetek za zwłokę.

2. Gdy podstawa dodatkowego zobowiązania podatkowego przekracza kwotę 15 mln zł, stawka może zostać zwiększona do 20%. Sankcja ta jest stosowana w razie nieprzedłożenia lub złożenia niekompletnej dokumentacji cen transferowych przez podatnika. Dostaje on wtedy dodatkowe 14 dni na skompletowanie dokumentów. Jeśli to zrobi, wyższa stawka sankcji za nieprzedłożenie dokumentacji nie zostanie zastosowana.

3. Stawka sankcji może też być powiększona maksymalnie aż do 30%. Dzieje się tak, wtedy gdy nie zostanie przedłożona dokumentacja podatkowa, a wartości podstawy do ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego przekracza 15 mln zł.

Należy podkreślić, że dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie może zostać nałożone na osobę fizyczną, która w takim wypadku ponosi odpowiedzialność za wykroczenie albo przestępstwo skarbowe.

Brak obowiązku sporządzania dokumentacji cen transferowych

Jeśli chodzi o sankcje i ceny transferowe, warto podkreślić, że w niektórych sytuacjach możliwe jest zwolnienie z obowiązku przygotowania lokalnej dokumentacji cen transferowych. Dotyczy to m.in. transakcji kontrolowanych:

∙ między położonymi w naszym kraju zakładami zagranicznymi podmiotów powiązanych — nierezydentów, a także między takim zakładem a polskim podmiotem powiązanym,

∙ objętych porozumieniem inwestycyjnym lub podatkowym,

∙ objętych przepisami safe harbour, jeśli chodzi o usługi o niskiej wartości dodanej, a także kredytu, pożyczki czy emisji obligacji.

Należy przy tym pamiętać, że brak obowiązku sporządzania dokumentacji cen transferowych nie jest równoznaczny z brakiem obowiązku ustalania cen transferowych na podstawie zasady ceny rynkowej.

Brak dokumentacji cen transferowych – podsumowanie

Wiadomo już czym grozi brak, niewłaściwe sporządzenie lub niezłożenie w terminie dokumentacji cen transferowych. Aby nie narażać się na sankcje karne, karne skarbowe, podatkowe, a także ewentualną odpowiedzialność cywilną osobistą, należy skorzystać z usług specjalisty ds. cen transferowych. Ceny transferowe i sankcje związane z niedopełnieniem obowiązków to skomplikowany obszar, który wymaga wiedzy i doświadczenia

Najlepiej więc powierzyć całościowe zajęcie się dokumentacją w tym zakresie ekspertom – łącznie z wyborem najkorzystniejszej metody ustalania cen transferowych czy przygotowaniem dla spółki korzystnej polityki cen transferowych. Wtedy zyskuje się pewność jej prawidłowego sporządzenia i zgodności z aktualnym stanem prawnym.